Nuuk, 18.09.24
Naalakkersuisut Siulittaasuannut
Peqquserlulluni iluanaarniartarnermut akiuiniarnermi suliniutip suliani tulleriissaarinermi salliutinniarneqarnissaanut kajumissaarutitut allakkat ammasut
TIG-miuusugut nuannaarutigeqaarput, politikkikkut siammasissumik Kalaallit Nunatsinni peqquserluttuliortarnermut akiuiniarluta pinaveersaartitsiniaallutalu sullissiniarnigut tapersersorneqartarmata.
Taamaaliornitsinnut peqqutaapput, isumaqaratta sapinngisarput tamannguat atorlugu pisuussutigut illersorniassagigut kiisalu sapinngisaq aamma tamaat atorlugu pinngitsoorniarsarissagipput inuit ataasiakkaat pissaanerminnik atornerluinissaat tamannalu pinaveersaartittassallutigu.
Namminersorlutik Oqartussat suliffeqarfiutaanni ingerlatseqatigiiffinni aqutsilluarniarnikkut suliniuteqarneq
Martsip ulluisa 28-at 2023, politikkikkut siammasissumik, Namminersorlutik Oqartussat suliffeqarfiutaanni piginnittussaatitaanermut najoqqutassatigut, isumaqatigiissusiortoqarpoq. Taassuma saqqummernerani nuannaajallannartuupput takullugu, piginneqatigiiffiit aqutsinerisigut akimut ersarissaateqarnerunissap atugaalersaa pineqaannarani ammattaaq aqutsinermi sakkussat qiviarniarneqalersimasut.
Manna tikillugu aqutsinikkut sakkuusimasut “Namminersorlutik Oqartussat ilaannakortumik tamakkiisumilluunniit aktiaateqarfiisigut inissisimaneq ineriartornerallu pillugit nalunaarusiaq” kiisalu “Piginneqatigiiffinni aqutsilluarnissamut najoqqutassiaq” akuerisaareerlutik saqqummersinneqarput 2011-mi 2012-milu. Ukiuni kingullerni qulini inuiaqatigiit piginneqatigiiffiillu ineriartuuteqangaatsiarnikuupput, taamaattumik pisariaqavippoq aqutsinikkut sakkussianik ineriartuuteqartitsinissarput, ineriartortitsinitsinni tarrarsorfiusinnaasunik. Aqutsinermi sakkussiat nutarsagaassapput piginneqataanissamut politikkikkut isumaqatigiissusiat maleruaqqussutit atuuttut aallaavigalugit.
Aamma takuarput, isumaqatigiissusiaanikup aappaa, 2024-p upernaavani politikkikkut isumaqatigiissusiortoqarnerani malitseqartinneqarsimanngitsoq naammaginanngitsortaqarlunilu taamanerniilli pisoqaqqissimarpasinngimmat.
TIG-p aamma maqaasivaa ukiumoortumik nalilersuuteqarnissartaa, Martsip ulluisa arfineq-aappaat 2024, qaammatip neriorsuiffiusup iluani piumaartussatut neriorsuutaanikoq.
Aamma suli “Ingerlatseqatigiiffinni aqutsilluarnissamut najoqqutassiaq” nutaaq takunngilarput.
Peqquserlulluni iluanaarniarneq akiorniarlugu iliuusissiamik suliaqarneq
Takugatsigu Inatsisartut isumaqatigiillutik aaliangiussimagaat Naalakkersuisut peqquserlulluni iluanaarniarneq akiorniarlugu iliuusissiamik sananialersaartut, misigissutsitsigut assigiinngitsut misigisimasaqarpugut. – TIG-mi soorunami neriuutiginerpaavarput Kalaallit Nunaata, Naalagaaffiit Peqatigiit Isumaqatigiissutaat, ilannguffigissagaa.
Neriuutip taassuma piginerani, aamma takuarput Naalakkersuisut akissuteqaatigisimagaat, suliaq aallartinneqassasoq:
”…Taanna tunuliaqutaralugu Naalakkersuisut peqquserluttuliortarneq akiorniarlugu iliuusissialiassartik suliaralugu aallartilerpaat saniatigullu peqquserluuteqartarnernut akiuussutaasinnaasussanik tigussaasunik atuutsiligassaminnik sulissuteqarniarlutik.
Naalakkersuisut allappaat ataatsimiititaliap kajumissaarutigigaa, iliuusissiassami ulluleereertariaqartoq qaqugu atuutsitsisoqalissanersoq kingunerisaanillu aamma suliniutitut aallarnersimasat taamattaaq nalilersuiffigineqassasut. Taakkulu kajumissaarutitut innersuunneqartut akuersaarneqarput…”.
TIG-illi paasisimavaa, neriorsuutaasimasut ajoraluartumik suli ullumimut suliaasimanngitsut, sulimi peqquserlulluni iluanaarniarneq akiorniarlugu iliuusissiaasinnaasumik saqqummertoqanngimmat.
Pasinapiluttumik kalerriisunik illersuineq pillugu inatsimmik pilersitsiniaalluni suliaqarneq
Ulloq nuannaajallaffiunikooqaaq, nammineq tusarnaaqataalluni misigalugu Inatsisartut tamakkerlutik, maajip 23-at 2024 pasinapiluttumik kalerriisut illersugaasinnaanngornissaannut inatsimmik peqartariaqarnitta taasissutiginerani, akuersissutigimmassuk.
Taanna alloriutaavoq annertooq, nuannaajallaqqippugut, Naalakkersuisut nalunaarutigimmassuk qaammarsaaviginissaa sulissutiginiarlugu, nammineerlutillu isumaqatigiissusiorniarlutik januaarip aallaqqaataat 2025, atuutsilernissaa sioqqullugu.
2024 aasaagaa saaffiginnissuteqarpugut, TIG ikiuutaasinnaanerarlugu kalerriuteqarluta, akineqarpugut, suli nalugallaraat, oqartussaasuni sorliup qaammarsaanissakkut suliassaq ingerlakkumaarneraa.
Susoqartoruna? Arsaq Naalakkersuisuniippoq!
Kalaallit Nunaata, Naalagaaffiit Peqatigiit Isumaqatigiissutaat, akuersaarsimasuuppagu Naalakkersuisut ataavartumik Naalagaafiit Peqatigiinnut suliamik ingerlaneranik nassuiaassisassallutik pisussaaffeqassagalaurput. TIG tassani nakkutilliisutullu-sooq inissisimavoq, sapinngisartik tamaat Naalakkersuisut isumaqatigiissutiminnik neriorsuutiminnillu eqquutsitsinissaat angujumallugu.
Tamattaalluta pisuussutigut paarinerulerusunngilagut? Ingerlatsivitsinni ilisimasatigut piumasaqaatitigullu qaffasinnerpaaffilikkanik inissilluta aqutserusunnginnatta? Inuit sapiitsut eqqunngitsuliortunik pissaanernillu atornerluisoqartillugu sapiillutik apuussisinnaasut, illersorusunngilagut?
Massakkumiik susoqassamaarpa?
Uagut Transparency International Greenlandimi nalornisiginngilluinnarparput ilumut, Naalakkersuisut, inuussutissarsiuteqarnermik ingerlatsisut kiisalu inuiaqatigiit suleqatigiillutik ingerlatsippata tamanna, tamanut iluarnerparpaajusoq. TIG sulisussatigut amigaateqaraluarluni, piumaffigineqaruni suleqataanissaminut piareersimavoq ilisimasani tunniussinnaasani atorlugit.
Inussiarnersumik Inuulluaqqusillunga
Inuk Lundblad
Transparency International Greenland´ip Siulittaasua/